Het verhaal van Annelies

Annelies Bos is gynaecoloog, gespecialiseerd in het behoud van vruchtbaarheid.

Gevoel geeft meestal de doorslag uitklapper, klik om te openen

Na het informatieve gedeelte ga ik met de patiënt persoonlijk de diepte in. Als mensen twijfelen over een vruchtbaarheidsbehandeling geef ik het volgende in overweging: 'Wat betekent leven met het idee dat je door bestraling of chemotherapie waarschijnlijk geen eigen kinderen meer kunt krijgen?'

"Wekelijks heb ik twee spoedspreekuren voor mensen die net de diagnose kanker hebben gekregen. Ik zie veel jonge vrouwen met borstkanker. In één week tijd krijgen ze een overload aan informatie. Eerst het nieuws dat ze ernstig ziek zijn, dan eventueel laten onderzoeken of het erfelijk is en vervolgens stilstaan bij hun kinderwens. Onder grote tijdsdruk moeten belangrijke beslissingen worden genomen. Een soort emotionele achtbaan.

Het fijne van een academisch ziekenhuis is dat ik de tijd kan nemen voor deze gesprekken. Ik begin altijd met toelichten wat de kans is dat ze door een kankerbehandeling onvruchtbaar worden, vervroegd in de overgang raken en geen kinderen van eigen eicellen meer kunnen krijgen. Daarna leg ik uit welke mogelijkheden ze hebben."

"Vrouwen kunnen eigen eicellen of embryo’s met de huidige partner laten invriezen. Een derde mogelijkheid is stukjes eierstokweefsel laten invriezen. Dit is nog experimenteel en vooral een optie voor jonge meisjes die nog niet menstrueren.

Al met al veel informatie. Te veel om in één keer te vatten. Daarom krijgen mensen altijd een A4 met mijn (aan)tekeningen mee. Ook nemen steeds meer patiënten het gesprek op. Om thuis nog eens rustig na te kunnen luisteren."

Persoonlijk uitklapper, klik om te openen

"In het tweede deel van het gesprek ga ik met de patiënt persoonlijk de diepte in. Vaak is de partner erbij. Hoe staat het met een kinderwens in de toekomst? Er zijn twee uitersten. Bij sommige vrouwen is de kinderwens zo sterk dat deze belangrijker lijkt dan de behandeling tegen kanker. Helemaal aan de andere kant staan de patiënten die vooral met de ziekte bezig zijn en nauwelijks met een kinderwens. De grootste groep zit in het midden en twijfelt."

"Patiënten hebben vaak maar een paar dagen om te beslissen of ze wel of geen vruchtbaarheidstraject ingaan. Regelmatig vragen ze: “Wat zou u in mijn situatie doen?” Daar heb ik geen antwoord op. Iedereen hecht een andere waarde aan alles wat ik heb verteld.

Bij twijfel geef ik het volgende in overweging: “Hoe erg lijkt het als je over een paar jaar erachter komt dat je onvruchtbaar bent geworden en er niets is ingevroren? Wat betekent leven met het idee dat je waarschijnlijk geen eigen kinderen meer kunt krijgen? Word je helemaal naar van die gedachte of neig je meer naar ‘wie dan leeft wie dan zorgt’? Uiteindelijk geeft het gevoel meestal de doorslag.

Een paar dagen na het gesprek volgt een belafspraak. Bijna iedereen heeft dan een keuze gemaakt en ongeveer de helft gaat voor een vruchtbaarheidstraject. Veel vrouwen kiezen voor een behandeling om later geen spijt te krijgen. Ze schuiven de keuze vooruit en creëren zo een soort back-up. Uiteraard speelt in de overwegingen mee of er al kinderen zijn of niet.

In de zes jaar dat ik vrouwen met kanker begeleid, ben ik sommige dingen wel anders gaan doen. Zo wijs ik paren nu expliciet op het afbreukrisico van relaties. Dit naar aanleiding van een brief van een vrouw die in 2012 embryo’s met haar toenmalige partner had laten invriezen. De kinderwens bestond nog, maar de relatie was over. Hierdoor zat ze nu ‘met lege handen’."

juli 2016

Autonomie uitklapper, klik om te openen

"Eicellen laten invriezen geeft een vrouw meer autonomie. Hoewel de succeskans iets lager ligt dan bij embryo’s ontdooien en terugplaatsen, is het een goed alternatief.

Verder ben ik teruggekomen van alles uit de kast trekken op fertiliteitsgebied. Niet alles wat kan, is ook verstandig om te doen. Sommige patiënten hebben zo’n grote kinderwens dat ze bijna vergeten dat ze kanker hebben. Hierdoor is wel eens ‘voorrang’ gegeven aan een vruchtbaarheidstraject. Maar wat heb je aan materiaal in de vriezer als je er straks niet meer bent?

Tegenwoordig zeg ik bewust: “Uw kinderwens is heel belangrijk, maar ik wil geen concessies doen aan de oncologische behandeling. Overleven staat voorop.” Soms moet je vrouwen tegen zichzelf beschermen als ze bijvoorbeeld een kankerbehandeling willen uitstellen.

De contacten met deze groep patiënten zijn kortdurend en intens. Meestal één gesprek van een uur plus een telefonisch vervolgconsult. Ik krijg veel dankbare reacties. Dat ik veel tijd aan hen besteed, goed luister, erg meedenk en meeleef. Mensen zeggen vaak dat ze er veel aan hebben gehad. Ik zie mezelf als een personal coach om mensen tot een weloverwogen beslissing te laten komen."

Disclaimer uitklapper, klik om te openen

In de verhalen van zorgverleners komen patiënten voor. Om hun privacy te beschermen zijn soms aanpassingen gedaan aan de beschrijving van de personen of hun omstandigheden.