Hieronder mijn reactie op het recente artikel op www.indepen.eu en de daarop volgende Twitter- en LinkedIn berichten over de transparantie ten aanzien van samenwerkingen tussen academische ziekenhuizen en de (farmaceutische) industrie.

Toch wel verbaasd ben ik welke putdeksel hier van het riool gaat n.a.v. dit bericht inclusief diverse onwaarheden (ik ben geen director van Julius Centrum, Julius Centrum is niet opgezet voor wat ze schrijven (dat is Ecraid), vergoedingen gaan niet naar mij, niet naar treasury, maar naar UMC Utrecht en ik heb nooit € 4 miljard funding voor COMBACTE ontvangen). Wederhoor is ook niet toegepast. Voor hen die het wel interesseert zal ik kort uiteenzetten hoe academici (zoals ik) samenwerken met industrie.

Het bericht is gebaseerd op drie (aan UMC Utrecht betaalde) activiteiten die in het transparantieregister staan; met AstraZeneca, Janssen en Pfizer.

• AstraZeneca NL nodigde in 2021 n groep artsen uit met de vraag "welk onderzoek adviseert u met nieuwe monoclonale antistof voor SARS-CoV-2?" Antwoord: in immuun gecompromitteerde patiënten die waarschijnlijk slechter reageren op vaccinatie. Door nieuwe varianten verdween deze monoclonale antistof echter snel van het toneel.
• Janssen heeft vaccin ontwikkeld dat mogelijk ernstige infecties - veroorzaakt door E. coli bacterie – voorkomt. Ik ben voorzitter van een internationale expert groep die adviseert over de opzet en uitvoering van deze studie. Deze studie loopt in vijf continenten en UMC Utrecht is een van de deelnemende centra.
• Pfizer heeft (net als Merck en Sanofi) een vaccin ter preventie van pneumokokkeninfecties. Regelmatig vragen zij (elk van de drie) aan academici advies over onderzoek om de omvang van het probleem (pneumokokkeninfecties) beter te kwantificeren, zo ook Pfizer. Op dit moment doen we zo’n studie, internationaal, met Merck.

Gedurende de coronapandemie heeft UMC Utrecht ook aan vaccin- en behandelstudies deelgenomen:

• De fase-3 studie van het vaccin van CureVac. Resultaten leidden ertoe dat registratie van vaccin niet is aangevraagd, de studie is gepubliceerd in Lancet Infectious Diseases.
• Ook is deelgenomen aan een fase-2 studie met het Janssen vaccin, waarin verschillende doses en doseringsschema’s bestudeerd werden. Dit leverde interessante resultaten op, maar dit vaccin wordt momenteel in NL niet meer gebruikt.
• Ook is deelgenomen aan een fase-3 studie met een vaccin van Valneva, en de resultaten daarvan hebben tot registratie geleid, maar alleen voor mensen van 18-50 jaar.
• Ook is deelgenomen aan fase-2 EMPATHY studie van het nieuwe geneesmiddel ensovibep van Novartis. Ondanks goede resultaten is verdere evaluatie gestopt omdat dit geneesmiddel alleen intraveneus kan worden toegepast, en er inmiddels een behandeling is in tabletvorm (Paxlovid).
• Tenslotte starten we nu als deelnemend centrum in een wereldwijde fase-3 studie met een nieuwe orale behandeling voor COVID-19 (bemnifosbuvir) in hoog-risico patiënten voor ernstige COVID-19. Deze pil is ontwikkeld door ATEA pharma.

Alle aspecten van samenwerking (inclusief onkostenvergoeding conform richtlijnen) zijn contractueel vastgelegd, door de bedrijven en het UMC Utrecht. Resultaten van alle studies worden peer reviewed voordat ze worden gepubliceerd en als deelnemend onderzoekscentrum heb je geen invloed op de resultaten. Daarnaast is er nog een onafhankelijke instantie (auditor) die gedurende de studie alles inspecteert en ook de Inspectie gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) verricht audits.

Verstrengelen hierdoor belangen van academici? Transparantie over samenwerkingen is een voorwaarde (vandaar het transparantieregister!) en uiteindelijk is het aan de organisatie die om advies vraagt (b.v. de gezondheidsraad) om te bepalen of er mogelijk sprake van is.

Mijn activiteiten kunt u zien op: https://www.umcutrecht.nl/en/research/researchers/bonten-marc--mjm. Deze pagina wordt regelmatig bijgewerkt (en veel vaker dan de 5 keer die genoemd werd in het bericht).

Marc Bonten