Interne geneeskunde, wetenschapsstage reumatologie & klinische immunologie

Is er een chondroprotectieve effect van celecoxib bij patienten met knie artrose?

Inleiding

Cyclooxygenase 2 (COX-2) wordt opgereguleerd onder invloed van ontsteking en weefsel schade. Dit enzym kan specifiek geremd worden met behulp van de nieuwe generatie NSAIDs, de selectieve COX-2 remmers waaronder celecoxib. Uit in vitro experimenten is gebleken dat het remmen van COX-2 in humaan kraakbeen de kraakbeenschade door cytokinen kan voorkomen. Daarnaast is gebleken dat selectieve COX-2 remming in vitro ook gunstige effecten heeft op de matrix turnover van artrotisch kraakbeen. Dit in vitro werk is echter maar een (beperkte) weerspiegeling van de in vivo situatie. Daarom willen we artrose patiënten, wachtend op knie vervangende operatie, kortdurend behandelen met celecoxib. Na de operatie willen we ex vivo het kraakbeen bestuderen op biochemische en histochemische veranderingen.

Doel van de stage

Het doel van deze stage is het chondroprotectieve effect van celecoxib ex vivo biochemisch te bestuderen na behandeling van knie artrose patiënten met celecoxib dan wel conventionele NSAIDs vlak voor gewrichtsvervangende operatie.

Methoden

Klinische trial (patienten contact) in combinatie met ex vivo laboratorium onderzoek bestaande uit (humaan) weefselkweektechnieken, ELISA, en immunohistochemie.

Mogelijk als combinatiestage?

• ja

Beschikbaarheid?

• continu

Referentie

• Mastbergen SC et al. Selective COX-2 inhibition prevents proinflammatory cytokine-induced cartilage damage. Rheumatology 2002, 41: 801-808
• Mastbergen SC et al. COX-2 inhibition is beneficial for matrix turnover in osteoarthritic cartilage: a human in vitro study. Arthritis Rheumatism 2002, 46:S496

Contact

Aanbieder: S.C. Mastbergen
Divisie: Interne Geneeskunde & Dermatologie
Afdeling: Reumatologie & Klinische Immunologie
Huispost: F02.127
030 2509758
S.Mastbergen@azu.nl

Coördinator: F.P.J.G. Lafeber
Divisie: Interne Geneeskunde & Dermatologie
Afdeling: Reumatologie & Klinische Immunologie
Huispost: F02.127
030 2508521
F.Lafeber@azu.nl

Computer analyse van röntgenfoto’s voor de beoordeling van artrose van de knie

Inleiding

Artrose is een zeer veel voorkomende gewrichtsaandoening die aanleiding geeft tot ernstige bewegingsbeperking en blijvende invaliditeit. Er treden structurele veranderingen op zoals beschadiging van het kraakbeen in de gewrichten, verharding van het onderliggende bot en botwoekeringen op de randen van het gewricht. Om in de humane situatie deze structurele veranderingen aan te tonen zijn we afhankelijk van beeldvormende technieken. Een röntgenfoto van een gewricht is nog steeds de gouden standaard in de evaluatie van artrose. Om progressie van de ziekte en effectiviteit van behandelingen te kunnen volgen op rö, ntgenfoto’s zijn vooral reproduceerbaarheid en objectieve evaluatie van de foto van belang.

Doel van de stage

Gezien de snelle toename in de digitalisering binnen de röntgendiagnostiek, kan digitale analyse van röntgenfoto’s eenvoudig toepasbaar gemaakt worden op de werkplek van de arts. Hiermee kan de conventionele subjectieve beoordeling van röntgenfoto’s vervangen worden door kwantitatieve digitale analyse. Het doel is dan ook het valideren van een door ons nieuw ontwikkelde digitale analyse van röntgenfoto’s van de knie. Ervan uitgaande dat de resultaten van de stage positief zijn, zal de stage uiteindelijk leiden tot een artikel in een internationaal wetenschappelijk tijdschrift en zal de methode geïmplementeerd worden in de dagelijkse praktijk.

Methoden

Bij de huidige evaluatie wordt gebruik gemaakt van een meetlat en een grove inschatting van intensiteit van de foto. Wij hebben recent een interactieve computer analyse ontwikkeld voor kwantitatieve evaluatie van gewrichtsspleetvernauwing, veranderingen in het bot dat direct onder het kraakbeen gelegen is en standsafwijkingen op standaard röntgenfoto’s (ref). Deze methode resulteert in objectieve kwantitatieve evaluatie van artrose van de enkel en wordt momenteel ontwikkeld voor de knie (Knee Images Digital Analysis). Deze stage is erop gericht om deze nieuwe methode te valideren. Hiertoe zullen o.a. de intra- en interobserver variatie en reproduceerbaarheid bepaald worden. Bovendien zal deze digitale methode vergeleken worden met de conventionele methode. De gevoeligheid voor het meten van veranderingen zal bepaald worden in een groep van patiënten met vroege artrose.

Referentie

• Ankle images digital analysis (AIDA): digital measurement of joint space width and subchondral sclerosis on standard radiographs. Osteoarthritis Cartilage, 2001: 9, 264-272.

Mogelijk als combinatiestage?

• ja

Vereiste beschikbaarheid

• Continu

Contact

Coördinator: FPJG Lafeber
Divisie: Interne Geneeskunde & Dermatologie
Afdeling: Reumatologie & Klinische Immunologie
Huispost: F02.127
030 2508521
F.Lafeber@azu.nl

Aanbieder: ACA Marijnissen
Divisie: Interne Geneeskunde & Dermatologie
Afdeling: Reumatologie & Klinische Immunologie
Huispost: F02.127
030 2509758
A.C.A.Marijnissen@azu.nl

De rol van prostaglandine E2 en Nitric Oxide in humaan gewrichtskraakbeen

Inleiding

Cyclooxygenase (COX-2) is een enzym dat onder invloed van (o.a.) ontsteking opgereguleerd wordt. Dit enzym komt ook voor in gewrichtskraakbeen van patiënten met artrose. In dit kraakbeen is de turnover van proteoglycanen, een van de belangrijkste bestandsdelen in de kraakbeenmatrix, verstoord. COX-2 kan specifiek geremd worden door de nieuwe generatie NSAIDs. Hiermee zijn de nieuwe generatie NSAIDs mogelijk chondroprotectief. Een belangrijk product van het COX-2 enzym is prostaglandine E2. Naast prostaglandine E2 speelt ook de productie van Nitric Oxide (NO) een rol in proteoglycaan turnover.

Doel van de stage

Het doel van deze stage is de relatie tussen prostaglandine E2 productie, NO productie en de veranderingen in proteoglycaan turnover van het kraakbeen te bestuderen. Hiervoor zullen specifieke COX-2 remmers gebruikt worden.

Methoden

In vitro laboratorium onderzoek bestaande uit (humaan) weefselkweektechnieken, biochemische analyses, ELISA, en immunohistochemie.

Referentie

• Mastbergen SC et al. Selective COX-2 inhibition prevents proinflammatory cytokine-induced cartilage damage. Rheumatology 2002, 41: 801-808

Mogelijk als combinatiestage?

• ja

Beschikbaarheid?

• continu

Contact

Coördinator: F.P.J.G. Lafeber
Divisie: Interne Geneeskunde & Dermatologie
Afdeling: Reumatologie & Klinische Immunologie
Huispost: F02.127
030 2508521
F.Lafeber@azu.nl

Aanbieder: S.C. Mastbergen
Divisie: Interne Geneeskunde & Dermatologie
Afdeling: Reumatologie & Klinische Immunologie
Huispost: F02.127
030 2509758
S.Mastbergen@azu.nl

Klinisch/Epidemiologisch onderzoek naar prognostische factoren en gevolgen van Reumatoïde Artritis in een cohort van patiënten gevolgd sinds diagnose

Inleiding

Stichting Reuma-onderzoek Utrecht (SRU) is een samenwerkingsverband van de reumatologen in het UMC Utrecht en 7 perifere ziekenhuizen in de regio Utrecht met als doel wetenschappelijk klinisch onderzoek te doen bij patië, nten met reumatoï, de artritis (RA). Sinds 1990 zijn er meerdere onderzoeken gestart naar de effecten van verschillende behandelingstrategieën, die gepubliceerd zijn in meerdere vakbladen. De patiënten worden gevolgd in de tijd, waarbij regelmatig klinische, radiologische en psychologische variabelen worden gemeten.

Doel van de stage

Binnen het cohort zijn er verschillende klinische/epidemiologische onderzoeken mogelijk om als student uit te voeren. Klinische, radiologische en psychologische variabelen van deze patiënten zijn sinds de diagnose goed gedocumenteerd. Met deze longitudinale gegevens is het mogelijk om epidemiologisch onderzoek te doen naar prognostische factoren en gevolgen van RA, zoals onderzoek naar gewrichtsprotheses in relatie tot o.a. ziekteactiviteit, radiologische schade en ziekteduur. De gegevens over de gewrichtsprothese worden verkregen m.b.v. statusonderzoek in de verschillende ziekenhuizen en worden gekoppeld met de gegevens uit bestaande databases.

Methoden

• Klinisch/epidemiologisch cohort onderzoek.

Referentie

• Van der Heide A, et al. The effectiveness of early treatment with "second-line" antirheumatic drugs. A randomized, controlled trial. Ann Intern Med 1996, 124:699-707.
• Verstappen SMM, et al. Five year follow-up of RA-patients after early treatment with DMARDs versus treatment according the pyramid approach in the first year. Arthritis and Rheum 2003, 48:1997-1807.
• Van Jaarsveld CH, et al. Aggressive treatment in early rheumatoid arthritis: a randomised controlled trial. On behalf of the Rheumatic Research Foundation Utrecht, The Netherlands. Ann Rheum Dis 2000, 59:468-477.

Mogelijk als combistage?

• ja

Beschikbaarheid?

• continue

Contact

Coördinator: F.P.J.G. Lafeber
Divisie: Interne Geneeskunde & Dermatologie
Afdeling: Reumatologie & Klinische Immunologie
Huispost: F02.127
030 2508521
F.Lafeber@azu.nl

Aanbieder: S.M.M. Verstappen
Divisie: Interne Geneeskunde & Dermatologie
Afdeling: Reumatologie & Klinische Immunologie
Huispost: F02.127
030 2509428
S.Verstappen@azu.nl

CD4+CD25+ regulatoire T cellen in reumatoïde artritis, de rol in de pathogenese en de mogelijkheden voor therapeutische doeleinden

Inleiding

Regulatie van de immuunrespons is noodzakelijk ter voorkoming van chronische ontsteking en auto-immuniteit. Verstoring van dit mechanisme kan leiden tot chronische inflammatoire aandoeningen als reumatoï, de artritis. Reumatoïde artritis wordt gekarakteriseerd door chronische ontsteking van de gewrichten, die uiteindelijk leidt tot gewrichtsschade en invaliditeit. Herstel van imuunregulatoire mechanismen kan deze ontsteking remmen en is daarom een doel van behandeling.

Recent is aangetoond dat een bepaalde subset van T cellen een belangrijke rol spelen in de immuunregulatie. Het gaat om CD4+ T cellen die constitutief laag CD25 tot expressie brengen. Deze CD4+CD25+ regulatoire T cellen reageren in vitro niet op mitogene stimuli (anergie) zijn in staat de proliferatie van andere T cellen te onderdrukken (suppressie).

Doel van de stage

Op dit moment onderzoeken we de aanwezigheid en functie van CD4+CD25+ regulatoire T cellen in RA patiënten, zowel in perifeer bloed als in synoviaal vocht.Onze resultaten tot nu toe laten zien dat zowel in het bloed als in het synoviaal vocht het aantal CD4+CD25+ regulatoire T cellen verhoogd is ten opzichte van gezonde donoren. Zowel in bloed als in synoviaal vocht zijn deze cellen in staat de proliferatie van andere T cellen te remmen. De verhoogde aanwezigheid van CD4+CD25+ regulatoire T cellen wijst mogelijk op een activatie van immuunregulatoire mechanismen, een negatief feedback systeem als een poging de chronische ontsteking te onderdrukken.
Op dit moment zoeken we naar mogelijkheden CD4+CD25+ regulatoire T cellen in te zetten als therapeutisch doel, door hun functie in vivo te verbeteren of door deze cellen in vitro te expanderen en genereren, wat het belangrijkste onderdeel vormt van het studentenproject.

Methoden

In vitro laboratioriumonderzoek bestaande uit celisolatie-technieken, MACS-isolatie, flow-cytometrie, celkweken.

Mogelijk als combistage?

• ja

Beschikbaarheid?

• continu

Contact

Aanbieder: J.M.R. van Amelsfort
Divisie: Interne Geneeskunde & Dermatologie
Afdeling: Reumatologie & Klinische Immunologie
Huispost: F02.127
030 2507569
J.M.R.vanAmelsfort@azu.nl

Coördinator: F.P.J.G. Lafeber
Divisie: Interne Geneeskunde & Dermatologie
Afdeling: Reumatologie & Klinische Immunologie
Huispost: F02.127
030 2508521
F.Lafeber@azu.nl

Microbioom bij humorale afweerstoornissen

Wat is de rol van de luchtweg- en darmbacteriën bij patiënten met primaire humorale afweerstoornissen?

In dit project op het grensvlak tussen immunologie, infectieziekten en microbiologie worden de mucosale afweer, het microbioom, en de host-microbiome interacties in kaart gebracht bij patiënten met een humorale afweerstoornis. Dit onderzoek is deel van de landelijke PID (primaire immuun deficiënties) studie die in Utrecht en Rotterdam uitgevoerd wordt.

Doel van het onderzoek

Het doel van dit onderzoek is om de invloed van het microbioom op de kliniek van patiënten met een humorale primaire afweerstoornis te omschrijven.

Methoden

Binnen dit onderzoek zijn verschillende kleine projecten mogelijk die aan de hand van de voorkeuren van de student (en de timing van het project) besproken kunnen worden. Dit varieert van database werk tot labwerk bij de afdelingen immunologie of microbiologie.

Mogelijk als combistage?

• Ja

Beschikbaarheid

Afhankelijk van welk deelproject (bijvoorbeeld database of literatuur onderzoek kan parttime, labwerk meestal fulltime)

Referenties

Berbers RM et al. 2017 Microbial Dysbiosis in Common Variable Immune Deficiencies: Evidence, Causes, and Consequences. Trends in Immunology 38(3):206-216

Contact

R.M. Berbers
Divisie: Interne Geneeskunde & Dermatologie
Afdeling: Reumatologie & Klinische Immunologie
r.m.berbers@umcutrecht.nl
 

Coördinator: H.L. Leavis
Divisie: Interne Geneeskunde & Dermatologie
Afdeling: Reumatologie & Klinische Immunologie
Huispost: F02.127
h.leavis@umcutrecht.nl

Onderzoeksstage knie artrose

Meer dan 40 procent van de mensen ontwikkelt knieartrose gedurende hun leven. Knieartrose gaat gepaard met pijn en stijfheid en vermindert de kwaliteit van leven en mobiliteit van patiënten gedurende een groot deel van hun leven. Een effectieve behandeling die het ziekteproces remt is er nog niet. Als de klachten door knieartrose onvoldoende onder controle komen of blijven met conservatieve behandeling (pijnstilling/fysiotherapie) wordt vaak besloten tot het plaatsen van een knieprothese.

Binnen de afdelingen Orthopedie en Reumatologie lopen verschillende onderzoekslijnen op het gebied van knieartrose.  Het nieuwste project is een gerandomiseerde, placebo-gecontroleerde klinische trial met bisfosfonaten. We hopen zowel de klachten als de voortgang van kraakbeenschade te verminderen. Om dit te onderzoeken zullen we vragenlijsten, röntgenfoto’s en MRI scans gebruiken.

Methoden

Als student wordt je betrokken bij de uitvoering van de klinische trial. Je doet onderzoek naar de associatie tussen bottextuur en BMLs en zult leren over vele aspecten van artrose, clinical trials, en analyse van beeldvormend onderzoek. Je zult ook helpen met het schrijven van een wetenschappelijke publicatie. Er is zeker ruimte voor eigen inbreng.

Doel van het onderzoek

Een belangrijk kenmerk van knieartrose is de beenmerglaesie (BML). BMLs zijn zichtbaar op MRI en hangen samen met de aanwezigheid van pijn en de snelheid van kraakbeenverlies. Op röntgenfoto’s zijn BMLs echter niet zomaar te zien. Binnen het UMC Utrecht hebben we recent beschikking gekregen over software die bottextuur van de knie automatisch kan analyseren op röntgenfoto’s. Wij denken dat deze bottextuur anders kan zijn in gebieden met een BML. De aanstaande klinische trial biedt een uitstekende mogelijkheid om dit te onderzoeken.

Mogelijke begeleiders

• Willem Paul Gielis, arts-onderzoeker, orthopedie
• Erwin van Spil, aios, reumatologie
• Harrie Weinans, professor, UMC Utrecht Orthopedie/TU Delft Biomedical Engineering
• Pim de Jong, professor, radiologie

Mogelijk als combistage?

• Ja

Beschikbaarheid

• Continue

Minimale duur is drie maanden.

Contact

Erwin van Spil
Divisie: Interne geneeskunde en dermatologie
Afdeling: Reumatologie
088 75 573 57

w.e.vanspil@umcutrecht.nl
 

Willem Paul Gielis
Divisie: Heelkundige Specialismen
Afdeling: Orthopedie
Huispostnummer: G05.203
088 755 90 25

w.p.gielis@umcutrecht.nl