Logopedie bij slikproblemen

Tijdens de behandeling uitklapper, klik om te openen

Losmaakoefeningen voor de hoofd- en de halsspieren

Een van de gevolgen bij de behandeling van kanker in het hoofd-halsgebied is dat spieren stijf kunnen worden. Onderstaande oefeningen kunnen u helpen om de spieren in het hoofd-halsgebied zo soepel mogelijk te houden. Wij adviseren u elke oefening vijf keer te doen minstens drie keer per dag. Als u andere losmaakoefeningen voor dit gebied kent, voer ze dan gerust uit.

• Trek uw schouders op tot aan uw oren en laat ze langzaam weer zakken.

• Draai uw schouders langzaam in een kringetje rond. Eerst van achter naar voren, dan van voren naar achter.

• Knik langzaam en overdreven ’”ja”.

• Schud langzaam en overdreven “nee”.

• Kantel uw hoofd afwisselend naar links en rechts (alsof u water uit het oor laat lopen). Trek daarbij uw schouders niet op, het oor hoeft de schouder niet te raken.

Mondmotoriek oefeningen

Zowel voor het eten en het drinken als voor het articuleren is het belangrijk om de tong soepel te houden. Daarvoor zijn de volgende oefeningen nuttig.

• Steek uw tong zo ver mogelijk uit en trek hem daarna zo ver mogelijk terug.

• Duw uw tong aan de binnenkant in de wang. Doe dat afwisselend links en rechts.

• Lik uw bovenlip af, d.w.z. met de tong heen en weer langs de lip. Doe dit zowel boven als onder.

• Maak met uw tong een rondje langs de boven- en onderlip. • Om kracht in uw tong te behouden: zeg met een stevige t of k:

• tijt, tuit, toot, tuut, taat, teet, tet, tot, tit, tut • kijk, kuik, kook, kuuk, kaak, keek, kek, kok, kik, kuk

Slikken

Tijdens de behandeling kan het slikken moeilijker worden. U houdt de slikspieren soepel door ze te blijven bewegen (slikken). Probeer daarom voeding via de mond te blijven nemen, in de diktes die u aankunt. Zo nodig: vraag advies aan uw logopedist. Tips om slikken makkelijker te laten verlopen:

• Rechtop zitten tijdens slikken. Dit maakt van de keel en de slokdarm zoveel mogelijk een rechte pijp.

• Slik stevig. Pijn kan uitlokken dat u voorzichtig wilt gaan slikken. Omdat voorzichtig slikken “slap” verloopt neemt de kans op verslikken toe.

• Slik geconcentreerd. Als u tijdens slikken wordt afgeleid, hebt u minder controle op wat er gebeurt. Als u geconcentreerd slikt, voelt u of er nog restjes in de keel zitten. U kunt dan kiezen uit naslikken of ophoesten.

• Slokjes water drinken kan vastzittend slijm helpen losmaken, zodat u het kunt ophoesten. Daarna verloopt slikken vaak gemakkelijker.

Stem

Tijdens de behandeling kan uw stem slechter worden. Om de stem toch zo goed mogelijk te houden hieronder enige tips:

• Drinken (water) helpt de stemplooien soepel te houden.

• Zoek een gemakkelijke toonhoogte om op te spreken. Die kan anders (vaak lager) zijn dan u gewend was.

• Vraag mensen om u aan te kijken als u tegen ze spreekt. Dan bent u beter te verstaan.

• Doe elke keer na de losmaakoefeningen de volgende stemoefeningen, ook (juist) als de stem slechter wordt.

• Zoem een gemakkelijke toon mmm. Doe dat een paar keer en voel de trilling in uw wangen, misschien zelfs in uw neusvleugels.

• Zoem een keer iets hoger, een keer iets lager, een keer iets zachter en een keer iets luider.

• Zoem de volgende onzin-woordjes elk drie keer: mmomm, mmamm, mmoemm, mmaamm, mmumm, mmimm. Wel steeds tussendoor rustig ademen. Probeer ook eens een andere toonhoogte.

• Doe dezelfde oefening met een grote kaakbeweging, alsof u kauwt. Laat de kaak rustig zover mogelijk open vallen, zonder te forceren: mmuimm, mmijmm, mmaumm, mmoomm. Elk drie keer.

• Hoor en voel de gemakkelijke toon van de vorige oefening en doe net zo gemakkelijk: mannen, nemen, manen, noemen, meenemen, namen noemen. Elk drie keer. • “Spring” of glijd met uw stem van een lage toon naar een hogere toon (van een mannenstem naar een vrouwenstem) en houd de hoge toon een seconde vast. Doe dit 5 keer.

Merkt u dat anderen u slechter gaan verstaan? Deze tips kunnen misschien helpen:

• Vraag mensen om u aan te kijken als u tegen ze spreekt.

• Zorg dat uw gezicht in het licht is.

• In een groter gezelschap: zoek uw gesprekspartner op, dan hoeft u niet over de massa heen te schreeuwen.

• Spreek iets langzamer, dat geeft u net even wat meer tijd om zo zorgvuldig mogelijk te articuleren.

Ten slotte

• De oefeningen kunt u binnen tien minuten doen.

• Gaat oefenen wat moeilijker? Oefen dan korter, maar wel uit elk onderdeel een stukje.

• Oefen dan zo, dat in de loop van de dag toch het hele programma aan de orde komt.

Zorgkosten uitklapper, klik om te openen

Contact uitklapper, klik om te openen

De polikliniek is op werkdagen bereikbaar van 08.00 - 17.00 uur