De nieuwe variant van het coronavirus, omikron, is met veertien gevallen definitief vastgesteld in Nederland. Over de impact van deze variant die ontdekt is in Zuid-Afrika, is nog weinig bekend en veel onzeker. Wel zijn er grote zorgen over de gevolgen ervan. Een korte toelichting van Monique Nijhuis, universitair hoofddocent van de afdeling medische microbiologie van het UMC Utrecht en hoogleraar aan de Universiteit van Witwatersrand in Johannesburg, Zuid-Afrika. 

Is deze virusvariant besmettelijker dan de deltavariant?

Volgens het RIVM lijkt het erop dat de variant zich snel verspreidt. Dat kan betekenen dat deze variant besmettelijker is. Monique Nijhuis: “De cijfers zijn nog maar net bekend, maar afgelopen week ging het aantal besmettingen in Zuid-Afrika van 600 gevallen per dag naar 2.400 per dag. Deze stijging gaat voor een groot deel samen met de opkomst van de omikronvariant. Daar waar eerst de al relatief besmettelijke deltavariant dominant was in Zuid-Afrika, is daar nu omikron de meest voorkomende variant. Dat is heel zorgelijk. In Nederland is het (nog) steeds de deltavariant die het meeste voorkomt.”

Wat is er opvallend aan deze variant?

De omikronvariant heeft een ongewoon groot aantal veranderingen in de gehele genetische code, waaronder in de stekeltjes (het spike-eiwit) van het coronavirus. “Tot nu toe waren er vooral varianten met een of twee veranderingen ten opzichte van alle virussen die we kennen. De omikronvariant heeft er 32 extra. Dit kan betekenen dat deze variant mogelijk nog besmettelijker is dan andere varianten van het coronavirus. Of dat dit zich vertaalt naar verminderde immuniteit, dus dat we minder beschermd zijn door een coronavaccin of bij mensen die corona hebben doorgemaakt. Dat weten we nu echt nog niet.” 

Kan het virus een ander effect hebben in Zuid-Afrika dan Nederland? 

“Er zit bijvoorbeeld tussen Zuid-Afrika en Nederland een verschil in de opbouw van de bevolking. In Zuid-Afrika zijn er relatief veel jonge mensen van 23-35 jaar, terwijl wij in Nederland een grote bevolkingsgroep hebben die 60-70 jaar en ouder zijn. Zij hebben een verhoogd risico op een ernstig verloop van COVID-19. Dit betekent dat we goed moeten onderzoeken in hoeverre dit ook geldt bij de nieuwe omikronvariant.”

Weten we al meer over het ziekteverloop? 

In Zuid-Afrika lijken mensen mildere klachten te hebben dan bij de deltavariant waaronder spierpijn en vermoeidheid. Ook is niet bekend hoe omikron reageert bij mensen die al eerder het coronavirus hebben gehad. “Het is nog te vroeg om iets te zeggen over het ziekteverloop. Het kost tijd en hiervoor is geduld nodig.”

Beschermen de huidige vaccins nog wel tegen omikronvariant? 

Vooralsnog is ook niet duidelijk wat het effect van de bestaande vaccins is op omikron. “Het is te vroeg om hier iets over te zeggen. Pfizer/BioNTech en Moderna kijken natuurlijk ook of de boosterprikken die nu gezet aangepast moeten worden. Als dat nodig mocht zijn, kunnen zij binnen twee a drie maanden de vaccins aanpassen. Het is en blijft belangrijk om je te beschermen door middel van vaccinatie!” 

Wanneer weten we meer over de variant?

“Binnen nu en twee/drie weken weten we meer over bijvoorbeeld of we voldoende beschermd zijn tegen deze variant van het coronavirus. Dat weten we op basis van laboratoriumuitslagen en natuurlijk uit de praktijk: hoe gaat dit virus zich gedragen bij mensen die wel of niet gevaccineerd zijn of een eerdere infectie hebben doorgemaakt? Dat is afwachten.” 

Bekijk de video over de impact van de Omikron-variant