Een nieuwe modelstudie van het UMC Utrecht laat zien dat reductie van contacten die tot besmetting kunnen leiden op scholen tot een belangrijke afname van het effectieve reproductiegetal Re kan leiden als andere maatregelen daarin falen. Dergelijke maatregelen op school zijn het meest effectief bij de oudste leeftijdsgroepen, het hoger onderwijs en de bovenbouw op middelbare scholen. 

In het najaar van 2020 maakten veel landen, een tweede golf van de coronapandemie door. Beleidsmakers wereldwijd worstelen met de keuze van de juiste mix van maatregelen om het aantal COVID-19-gevallen onder controle te houden en tegelijkertijd sociale en economische activiteiten mogelijk te maken of te houden. De prioriteit om scholen open te houden is hoog, maar de rol van scholen in het verloop van de corona-epidemie is niet goed duidelijk. Onderzoekers van de Mathematical Modelling Group onder leiding van prof. Mirjam Kretzschmar van het UMC Utrecht gebruikten een wiskundig transmissiemodel om de impact van verspreiding op scholen en van vermindering van contacten op het beheersen van de pandemie te analyseren.

Onderzoeker en eerste auteur van de publicatie dr. Ganna Rozhnova zegt: “In het najaar van 2020 toen het aantal infecties weer opliep was er veel discussie over het heropenen of gesloten houden van scholen. Ons model laat zien dat wanneer de scholen na de zomervakantie gesloten waren gebleven – en bij gebrek aan andere social distancing maatregelen – de R_e zou zijn teruggebracht van 1,31 in augustus naar 1,18 in november. Hierdoor zou dus de ontwikkeling van de tweede golf van infecties in de herfst van 2020 niet zijn voorkomen. Door alle contacten in augustus terug te brengen tot het niveau zoals tijdens de eerste golf van infecties, zou de R_e zijn teruggebracht tot 0,83.”

Door een beperkte naleving van de ingestelde social distancing maatregelen werd deze afname niet bereikt en was de R_e in november 1,00. Het model laat ook zien dat als de ingestelde maatregelen tot een maximale reductie van R_e tot 1,00 leiden het sluiten van scholen de R_e verder kan verlagen tot 0,84. Als we naar leeftijdsgroepen kijken, zou schoolsluiting een verlaging betekenen van de R_e van 8 procent bij kinderen van 10-20 jaar, 5 procent bij de leeftijdsgroep 5-10 jaar en verwaarloosbaar bij kinderen jonger dan 5 jaar.

De analyse laat ook zien dat een procentuele reductie van contacten al een aanzienlijk effect kan hebben. Zo kan een reductie in besmettelijke contacten op scholen met 30-40% al een daling van R_e van 10% teweeg brengen (tegen 16% bij volledige schoolsluiting). Maatregelen sorteren het meest effect in middelbare scholen. De inzet van sneltesten bij schoolgaande middelbare scholieren beoogt een dergelijk effect.

Mede-onderzoeker Marc Bonten, arts-microbioloog in het UMC Utrecht: “Uit onze analyse blijkt dat de impact van verspreiding van SARS-CoV-2 op scholen afhangt van de resterende mogelijkheden om niet-school gerelateerde contacten te verminderen. Als de mogelijkheden om R_e te verminderen met niet-school gebaseerde maatregelen uitgeput of ongewenst zijn en R_e nog steeds rond de 1 is dan kan vermindering van contacten die tot besmetting kunnen leiden een aanzienlijke impact hebben op de R_e, met name als dat gerealiseerd wordt bij de oudste leeftijdsgroep."

De onderzoekers gebruikten een transmissiemodel dat is aangepast aan leeftijdsspecifieke Nederlandse gegevens over seroprevalentie en ziekenhuisopname om de impact van schoolcontacten op de transmissie van corona te schatten en om de effecten van maatregelen die het aantal contacten dat tot besmetting kan leiden reduceren (inclusief schoolsluiting) op verschillende tijdstippen tijdens de pandemie. Zij gebruikten schattingen van de vatbaarheid voor corona bij kinderen, volwassenen en ouderen en de vermindering van de R_e door social distancing maatregelen op scholen en in de rest van de samenleving. Op basis van deze analyses formuleerden ze aanbevelingen over wanneer het verminderen van schoolcontacten voldoende zou zijn om de controle over de pandemie (R_e <1) te bereiken, en op welke schoolleeftijden moet worden gefocust om de afname van virusoverdracht te maximaliseren.