Als hoofd geneesmiddelenlogistiek binnen de Apotheek van het UMC Utrecht maakt Marcel Schinkel zich hard om medicijnverspilling tegen te gaan. Want geneesmiddelen hebben een negatieve impact op het milieu. “Als we het lozen van medicatie in het riool en medicijnverspilling verminderen, dan kunnen we bijdragen aan een gezonder klimaat.” Maar hoe doen we dat in het UMC Utrecht?
Eén van de thema’s in de Green Deal Duurzame Zorg 3.0 is het verminderen milieubelasting van medicatie. Geneesmiddelen zorgen voor een aanzienlijk deel van de milieu-impact vanuit de zorg en dragen substantieel bij aan de CO2-voetafdruk in het grondstoffen- en waterverbruik.
Plaszakken om röntgencontrastvloeistoffen op te vangen
Als één van de acties om de milieubelasting van medicatie te verminderen, noemt Marcel het lozen van medicatie: “De vervuiling van grond- en drinkwater door medicatie zorgt voor veel schadelijke stoffen in de bodem. Zonder maatregelen zal het aantal medicijnresten in het milieu alleen maar toenemen. Zo komt in Nederland jaarlijks ongeveer 30 ton aan röntgencontrastmiddelen die gebruikt worden bij CT-scans in het milieu terecht. Om dit tegen te gaan, wordt vanuit de Green Deal bijvoorbeeld ingezet op het gebruik van speciale plaszakken. Die voorkomen dat deze jodiumhoudende contrastvloeistoffen in het riool terecht komen.”
Minder verspillen: ongebruikte dure medicijnen hergebruiken
In het UMC Utrecht nemen we ook maatregelen om medicijnverspilling te voorkomen, want het weggooien van medicijnen heeft een grote impact op het milieu en is kostbaar. Initiatieven als goede en gepaste voorlichting aan patiënten over medicijngebruik en juiste distributie van medicijnen helpen. Maar we doen meer. Marcel: “In het UMC Utrecht onderzoeken we hoe we ongebruikte medicijnen kunnen heruitgeven. Dit betekent dat we niet-gebruikte patiënt specifieke medicijnen terugnemen en beoordelen op veiligheid en bruikbaarheid. Dit doen we met medicijnen binnen het ziekenhuis, maar dit is recent uitgebreid voor medicatie buiten het ziekenhuis.”
Studie: driehonderd verpakkingen kwamen terug
Het UMC Utrecht heeft deelgenomen aan een studie waarbij is ingezet op heruitgifte van orale oncolytica die de patiënt in de thuissituatie niet heeft gebruikt. De studie omvatte ruim 1.000 patiënten, die ruim driehonderd verpakkingen hebben teruggebracht met een waarde van zes ton. Deze succesvolle studie is nu verlengd tot eind 2024 met goedkeuring van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Het is namelijk binnen de huidige wetgeving niet toegestaan om thuismedicatie opnieuw te gebruiken . Meerdere ziekenhuizen in Nederland doen hieraan mee.
Slim gebruik maken van doses medicijnen
Een mooi voorbeeld om medicijnverspilling te verminderen, is het slim bereiden van intraveneuze cytostatica voor de behandeling van kankerpatiënten. “Bij deze patiënten die een behandeling met intraveneuze therapie krijgen, gebruikten we per behandeling een hele verpakking. Als er iets overbleef, gooiden we het weg volgens protocol. Nu gebruiken we het restant ook voor de bereiding voor een andere patiënt. Dit vermindert medicijnverspilling en bespaart ook kosten”, zegt Marcel.
Gesteriliseerde spuiten langer gebruiken
Een andere ontwikkeling is het gebruik van gesteriliseerde spuiten. “Eerder werd een drietal medicijnen voor gebruik binnen de IC op locatie in het UMC Utrecht bereid. We maakten deze spuiten in grote hoeveelheden, maar ze waren maar 4 weken houdbaar. Vaak werd een deel van deze spuiten na deze periode weggegooid, een verspilling van zo’n 30%! Nu werken we samen met de Apotheek A15 die de spuiten na bereiding steriliseren, waardoor ze 18 maanden houdbaar zijn. Dit vermindert verspilling tot slechts 5%. Een mooi resultaat dat we willen uitbreiden naar andere afdelingen.”
