Op basis van een onderzoek onder 354 volwassenen concludeert Carla Flik van het UMC Utrecht dat hypnotherapie effectief is voor de behandeling van het prikkelbare darm syndroom (PDS). De hypnotherapie kan met evenveel succes individueel én in groepsverband worden toegepast. Dat laatste maakt hypnotherapie voor veel meer PDS-patiënten toegankelijk en drukt de kosten aanzienlijk.

PDS (prikkelbare darm syndroom) is een hardnekkige en moeilijk te behandelen aandoening die de kwaliteit van leven ernstig kan aantasten. Wereldwijd heeft ongeveer een op de vijf mensen te kampen met de symptomen van deze aandoening, zoals een opgeblazen gevoel, buikpijn, diarree en constipatie. Voor veel patiënten is een behandeling met medicijnen en een aangepast dieet niet afdoende. Psychologische interventies, waaronder hypnotherapie, zijn eerder effectief gebleken, maar worden slechts weinig toegepast vanwege een tekort aan opgeleide therapeuten. Bovendien zijn de studies die effect aantonen, uitgevoerd in zeer gespecialiseerde derdelijnscentra, terwijl de meeste PDS-patiënten behandeld worden in de eerstelijns- en tweedelijnszorg (door/via de huisarts en in het ziekenhuis).

11 ziekenhuizen

Voor het zogenoemde IMAGINE-onderzoek, onder leiding van (niet-praktiserend) klinisch psycholoog en psychotherapeut Carla Flik, werden 354 volwassenen met PDS geworven, die door huisartsen en specialisten naar elf ziekenhuizen in heel Nederland waren doorverwezen. Driehonderd deelnemers werden willekeurig geselecteerd voor één van drie behandelmogelijkheden: zes hypnotherapiesessies die verspreid over twaalf weken gegeven werden. 150 patiënten kregen individuele sessies van 45 minuten en 150 patiënten kregen sessies in groepsverband (zes patiënten) van 60 minuten. De resterende 54 deelnemers (de controlegroep) kregen zes sessies van 60 minuten met voorlichting en ondersteunende therapie. Zij kregen een uitvoerige uitleg over het PDS, de klachten, gedachten over de klachten, coping-mechanismen, beperkingen en vermijdingsgedrag, en de effecten op de sociale relaties. Verder kwamen de richtlijnen aan de orde over voeding en de voordelen van beweging en werd uitleg gegeven over het stress-systeem en over manieren om met stress om te gaan.
 
De deelnemers hebben direct na de behandeling en nog eens negen maanden later beoordeeld of zij voldoende verlichting van hun klachten hadden ondervonden. Verder werden de ernst van de symptomen, kwaliteit van leven, psychologische symptomen, dysfunctionele cognities, zelfeffectiviteit en ziektekosten en ziekteverzuim gemeten.

Bevredigende verlichting

De resultaten laten zien dat veel meer deelnemers van de twee hypnotherapiegroepen direct na de behandeling een bevredigende verlichting meldden dan degenen die voorlichting en ondersteunende therapie kregen. En dit voordeel nam 9 maanden na de behandeling nog toe. Hoewel de deelnemers aan de hypnotherapie minder last van de symptomen hadden, bleek de ernst van de symptomen voor hen niet significant te verschillen van die van de controlegroep. Het lijkt erop dat hypnotherapie bij PDS-patiënten in de eerste en tweede lijn vooral werkt door de manier van denken en interne coping-mechanismen. Carla Flik: "We weten nog niet precies hoe op de darmen gerichte hypnotherapie werkt, maar met hypnotherapie kunnen patiënten meer controle over hun autonome lichaamsprocessen krijgen. Hierdoor kunnen ze bijvoorbeeld beter omgaan met pijn en de werking van hun darmen beter reguleren."
 
De behandeling met hypnotherapie werd gegeven door hiervoor opgeleide psychologen. Zij maakten gebruik van positieve visualisaties waarbij ze patiënten beelden voorhouden om controle te krijgen over hun spijsverteringsstelsel en pijn en ongemak te verminderen. De patiënten kregen ook een cd, waarmee ze thuis elke dag vijftien tot twintig minuten zelfhypnose-oefeningen moesten doen.

Veelbelovend

"Onze studie laat zien dat hypnotherapie een mogelijke behandeling kan zijn voor patiënten met PDS, ongeacht de ernst van de symptomen en het subtype PDS", aldus Carla. "Het is ook veelbelovend om te zien dat hypnotherapie in groepsverband net zo effectief is als individuele sessies, zodat wellicht meer mensen ermee behandeld kunnen worden tegen lagere kosten. Onze bevindingen zijn veelbelovend maar er is nog wel meer onderzoek nodig om uit te vinden welk aantal hypnotherapiesessies optimaal is, welk effect de verwachtingen van de patiënt kunnen hebben op de uitkomst van de behandeling en in hoeverre de resultaten van hypnotherapie worden beïnvloed door de ernst van de psychische klachten van de patiënt.

Meer informatie (Engelstalig) is te vinden in dit artikel in

The Lancet Gastroenterology & Hepatology

.