Recent Nederlands onderzoek heeft uitgewezen dat de onderzochte corona antigeen neuszelftest voldoende betrouwbaar is als men op het moment van testen symptomen of klachten heeft die passen bij een corona infectie, maar niet als men op dat moment geen symptomen of klachten heeft. Daarnaast blijkt dat de onderzochte corona antigeen speekselzelftest, waarbij in een buisje moet worden gespuugd, onvoldoende betrouwbaar is, ongeacht de aan- of afwezigheid van verkoudheidsklachten op moment van testen.

Veel landen hebben de coronamaatregelen versoepeld na de uitrol van de vaccinaties. Door de hogere besmettelijkheid van de deltavariant en het intreden van het winterseizoen is het aantal mensen dat getest moet worden sterk toegenomen. Echter, de diagnostische nauwkeurigheid van de antigeentesten bij zelfafname van het neusmateriaal (d.w.z. zonder begeleiding bij de afnamen), is grotendeels onbekend. Onderzoekers van het UMC Utrecht, in samenwerking met de GGD’s van West Brabant, Hart van Brabant en Rotterdam Rijnmond, de laboratoria van Microvida en het Erasmus MC, en het RIVM hebben in de grootste studie tot nu toe (in bijna 3.000 personen) de betrouwbaarheid van een veelgebruikte antigeen neuszelftest vergeleken met die van een op de Nederlandse markt beschikbare antigeen speekselzelftest. Om de teststraten te ontlasten adviseert het ministerie van VWS in Nederland op basis van dit onderzoek sinds vrijdag 3 december dat de corona neuszelftest gebruikt kan worden in niet-kwetsbare mensen én bij aanwezigheid van milde verkoudheidsklachten.

Corona neuszelftest en speekselzelftest onderzocht

In het onderzoek werden personen van 16 jaar en ouder getest op drie Nederlandse GGD-testlocaties, ongeacht hun indicatie voor testen, symptomen en vaccinatiestatus. Bij elke deelnemer werd een PCR-test afgenomen en kreeg men vervolgens twee zelftestkits mee naar huis: een speekselzelftest en een neuszelftest. Ze werden gevraagd om beide antigeen zelftesten na aankomst thuis binnen een aantal uur uit te voeren, waarbij ze de uitslag van de PCR-test nog niet wisten. Nadat de deelnemers de uitslagen van de beide zelftesten hadden doorgegeven, werd voor elke test vervolgens de nauwkeurigheid bepaald, met de PCR-test als referentiestandaard.

Op basis van de PCR-test had in de onderzochte periode 6,5 procent van de deelnemers het coronavirus. De gevoeligheid (sensitiviteit) was 85/182 (47 procent) voor de speekselzelftest en 124/180 (69 procent) voor de neuszelftest. Bij mensen met veel virusdeeltjes, was dit 55 procent voor de speekselzelftest en 84 procent voor de neuszelftest. De onderzoekers concluderen op basis hiervan dat de antigeen neuszelftest vrijwel dezelfde betrouwbaarheid heeft als wanneer deze testen worden afgenomen door professionals in de GGD teststraat. Echter, de onderzochte speekselzelftest is onvoldoende betrouwbaar.

Alleen betrouwbaar bij personen met verkoudheidsklachten

De betrouwbaarheid van de beide antigeen zelftesten werd ook vergeleken bij personen mét en zonder verkoudheidsklachten. Bij de mensen met klachten versus zonder klachten waren de gevoeligheden 51 en 26 procent voor de speekselzelftest, en 79 en 23 procent voor de neuszelftest. Bij mensen met veel virusdeeltjes (een indicatie voor besmettelijkheid) was dit voor de speekselzelftest 57 procent (met klachten) en 39 procent (zonder klachten), en voor de neuszelftest 90 respectievelijk 39 procent. Hieruit blijkt dat de neuszelftest bij personen die op het moment van testen klachten hebben die passen bij een corona infectie, voldoende gevoelig is. Echter, bij personen zonder symptomen is de zelf afgenomen neustest onvoldoende gevoelig.

Epidemioloog dr. Carl Moons (Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijnsgeneeskunde, UMC Utrecht) en hoofdonderzoeker van de studie zegt: “De uitkomsten van onze studie vormen de basis voor het op vrijdag 3 december aangepaste Nederlandse testbeleid. Het is duidelijk geworden dat deze corona antigeen neustest bij zelfstandig gebruik een betrouwbaarheid heeft die te vergelijken is met wanneer deze zelfde antigeen test gebruik maakt van een neusafname door GGD medewerkers, maar alleen als de mensen klachten hebben die bij corona passen. Bij personen zonder klachten, die zichzelf eenmalig testen met deze neuszelftest is de test niet voldoende betrouwbaar. Wat in deze groep zonder klachten de betrouwbaarheid is van herhaald zelftesten, bijvoorbeeld om de aantal dagen, is niet onderzocht. De onderzochte speekselzelftest is onvoldoende betrouwbaar, ongeacht of men verkoudheidklachten heeft of niet.”

De resultaten van deze studie - die in de week van 6 december wordt gepubliceerd - gelden specifiek voor de onderzochte corona antigeen neus- en speekselzelftest. De onderzoeksgroep is bezig om de betrouwbaarheid van een aantal andere veelgebruikte neuszelftests verder te onderzoeken, bij grote groepen mensen met en zonder verkoudheidsklachten.