Complexe geboorte heeft ook later impact
Zuurstofgebrek rondom de geboorte is wereldwijd een belangrijke oorzaak van sterfte en ontwikkelingsproblemen bij pasgeborenen. Het kan leiden tot problemen in de motoriek, het gedrag en de cognitie. Deze problemen zijn in de vroege ontwikkeling nog niet altijd zichtbaar, en de gevolgen van zuurstofgebrek op adolescenten en volwassen leeftijd zijn op dit moment grotendeels nog onbekend. Het is daarom van belang om kinderen die te maken hebben gehad met ernstig zuurstofgebrek rond de geboorte ook in hun puberteit te blijven vervolgen. Dat is een van de belangrijkste aanbevelingen van arts-onderzoeker neonatologie Corline Parmentier (UMC Utrecht), die op 27 mei promoveerde.
In dit promotieonderzoek heeft Corline onderzocht hoe de zorg voor pasgeborenen met zuurstofgebrek rondom de geboorte kan worden verbeterd. Daarbij heeft zij zich gericht op klinische gegevens van de opname op de neonatale intensive care unit (NICU), MRI-beelden van de hersenen in de eerste levensdagen en ontwikkelingsgegevens van de kinderen op latere leeftijd.
Hersenschade door zuurstofgebrek
Jaarlijks komt ernstig zuurstoftekort rond de geboorte bij honderd tot honderdvijftig pasgeborenen in Nederland voor. Soms is er een duidelijke oorzaak voor het zuurstoftekort, zoals het loslaten van de placenta of een afknelling van de navelstreng, maar vaak blijft de oorzaak onbekend. Ernstig zuurstoftekort kan bij de pasgeborenen leiden tot schade aan verschillende organen, maar schade aan de hersenen is het grootste probleem. De enige beschikbare behandeling om hersenschade te voorkomen of te beperken is momenteel het koelen van de pasgeborene tot een lichaamstemperatuur van 33,5° Celsius gedurende 72 uur. Uit eerder onderzoek is echter gebleken dat kinderen die als pasgeborene zijn behandeld met koeling alsnog ontwikkelingsproblemen kunnen krijgen. Hoe kunnen we hersenschade bij deze kinderen beperken? En wat betekent die hersenschade voor de rest van hun leven?
MRI voor informatie over de toekomstige ontwikkeling
Het proefschrift van Corline Parmentier laat zien dat niet alleen koeling, maar ook goede ondersteunende zorg op de NICU belangrijk is om hersenschade te beperken of te voorkomen. Zo blijken abnormale bloedsuikerspiegels gerelateerd te zijn aan meer hersenschade en ontwikkelingsproblemen. Ook laat het zien dat er met een MRI van de hersenen al in de eerste levensdagen een goede inschatting kan worden gemaakt van de toekomstige ontwikkeling van de pasgeborenen. Op deze MRI worden de aanwezigheid, locatie, en ernst van de hersenschade beoordeeld door middel van een score. Deze MRI-score werd eerder in het UMC Utrecht ontwikkeld door oud-promovendus Lauren Weeke, inmiddels kinderarts in opleiding tot neonatoloog, en wordt inmiddels wereldwijd gebruikt om ouders al kort na de geboorte te kunnen informeren over de toekomstige ontwikkeling van hun kind.
Langdurige follow-up is belangrijk
De neonatologen doen al follow-up onderzoek op de leeftijd van 2 jaar, 5 jaar en 8 jaar. Eerder promotieonderzoek van Kim Annink liet zien dat veel kinderen die rond de geboorte zuurstoftekort hebben gehad op latere leeftijd problemen hebben met onder andere hun aandacht en geheugen. “Deze informatie is heel belangrijk om de ouders en kinderen een verklaring te kunnen geven voor de problemen waar zij tegenaan lopen. Ik vind het mooi dat ik kon voortbouwen op dit onderzoek om de ouders van deze jonge patiënten met hersenschade nog gerichter te kunnen voorlichten.” benoemt Corline. Ze heeft onderzocht wanneer de gevolgen van hersenschade bij zuurstofgebrek tot uiting komen, en laat zien dat deze gevolgen bij een deel van de kinderen pas duidelijk worden als ze naar school gaan. “Het is belangrijk dat we ook de impact van zuurstoftekort rond de geboorte in de adolescente fase en op de volwassen leeftijd onderzoeken”, stelt Corline. “Er is veel behoefte onder de ouders en kinderen naar informatie over de mogelijke gevolgen die kunnen spelen als de kinderen gaan studeren of aan het werk gaan. Op dit moment kunnen we daar nog geen antwoord op geven.”
Samenwerking en innovaties voor betere zorg
Het uitbreiden van de follow-up voor pasgeborenen met problemen rond de geboorte is een uitdaging door financiële en logistieke beperkingen. Corline hoopt dat door intensievere samenwerking in zorg en onderzoek, de zorg voor deze pasgeborenen verder kan worden verbeterd. Corline: “Om betere follow-up zorg haalbaar te maken, moeten we kritisch blijven kijken naar wat wel of niet nodig is. Meer samenwerking tussen verschillende disciplines, zoals jeugdartsen en kinderartsen, biedt een mooie kans om op een laagdrempelige manier extra informatie over de ontwikkeling van de kinderen te verzamelen. Daarnaast liggen er ook kansen in het gebruik van E-health voor de follow-up van pasgeborenen, bijvoorbeeld door online vragenlijsten of het filmen van ontwikkelingstests in de thuissetting. Ook onderzoeken we de rol van muziek bij het vervolgen van de ontwikkeling van kinderen.” Maar ook samenwerking met de patiënten is van belang. “Ik denk dat we als onderzoekers en zorgverleners enorm veel van de ervaringen van de kinderen en de ouders kunnen leren.”
Het expertisecentrum voor neonatale neurologie binnen het UMC Utrecht richt zich op diagnostiek en behandeling van pasgeboren kinderen met hersenschade.
