Mond-keelholtekanker

Het 'oropharynx-carcinoom' is een relatief zeldzame vorm van kanker, die ontstaat in het slijmvlies van de middelste keelholte (direct achter de mond, tussen neus en strottenhoofd). In de oropharynx bevinden zich o.a. de keelamandelen en de tongwortel.

Soorten keelkanker

De meeste kankers in de keel ontstaan aan de oppervlaktelaag, het slijmvlies.  Ze worden plaveiselcelcarcinoom genoemd. Soms gaat het om een ander type kwaadaardig gezwel, bijvoorbeeld een kwaadaardige witte bloedceltumor (maligne lymfoom). Dat wordt door een hematoloog behandeld en hier verder niet besproken.

Keelkanker komt weinig voor

In tegenstelling tot keelpijn komt kanker in de keel weinig voor. Om deze reden wordt de behandeling van keelkanker uitgevoerd in slechts enkele gespecialiseerde centra, waaronder UMCU-Cancer Center. Per jaar wordt in Nederland bij ongeveer 400 mensen keelkanker geconstateerd. Het betreft meestal een tonsilcarcinoom (van de keelamandelen) of tongbasiscarcinoom (aan de tongwortel). Het komt vaker voor bij mannen dan vrouwen, meestal boven de 50 jaar.

Symptomen uitklapper, klik om te openen

Keelkanker kan de volgende klachten geven:

• Een pijnlijke zweer in de keel die niet binnen 3 weken geneest;
• Pijn, vooral bij slikken, die soms uitstraalt naar de oren;
• Moeilijker slikken met gewichtsverlies;
• Zwellingen die in de hals of keelholte ontstaan.  

Oorzaken uitklapper, klik om te openen

Factoren die van invloed kunnen zijn op het ontstaan, van keelkanker zijn:

• Roken;
• Fors alcoholgebruik (meer dan 4 eenheden per dag);
• Sommige 'hoog-risico' Humaan Papilloma Virussen (HPV). Hoog-risco HPV veroorzaakt ook baarmoederhalskanker.

Het is belangrijk om te weten of mond- en keelkanker in uw familie voorkomt. Specifieke genen zijn echter nog niet bekend.

Onderzoek en diagnose uitklapper, klik om te openen

Uw behandelend arts bepaalt in overleg met u welke onderzoeken er nodig zijn voor het stellen van de diagnose. En als er keelkanker wordt vastgesteld, overlegt u samen over het behandelplan dat voor u het beste is. 

In sommige gevallen is er al onderzoek gedaan voordat u naar het UMC Utrecht Cancer Center werd doorverwezen. Indien mogelijk zullen wij dat onderzoek opvragen en gebruiken. Soms is het nodig om bepaalde onderzoeken te herhalen.

De hier genoemde onderzoeken en behandelingen kunnen gedaan worden. Maar dat hoeft niet. Dat hangt onder andere af van uw conditie, leeftijd en het stadium van de ziekte.

• Kijkonderzoek met de endoscoop: om de keelkanker goed te kunnen zien gebruikt de arts een zogenaamde endoscoop. Dat is dunne een flexibele slang met licht en een camera. Die wordt meestal via uw neus naar de keel opgeschoven om de afwijking te bekijken. En eventueel een stukje weefsel te krijgen voor onderzoek, een zogenaamd 'biopt'.
• MRI-scan
• CT-scan
• Echografie (met eventueel aanprikken van een lymfeklier: 'cytologische punctie')
• FDG-PET-scan
• Longfoto (X-thorax)
   

Behandeling uitklapper, klik om te openen

Globaal worden vooral kleine kankers behandeld met een operatie. De meeste keelkankers  worden behandeld met bestraling, eventueel versterkt met chemotherapie. Afhankelijk van de plek, de grootte en de uitbreiding van de tumor en uw conditie, besluiten we in multidisciplinair overleg wat voor ú de beste behandeling is. Een multidisciplinair overleg is een gesprek waaraan artsen deelnemen die verschillende specialismen hebben. Bijvoorbeeld een chirurg, een radiotherapeut (bestralingsarts) en een oncoloog.

Chirurgie (operatie)

Een operatie van de keelholte is ingrijpend. Hoe ingrijpend hangt af van het stadium van de ziekte. Verwijdering van kleine tumoren geeft vaak weinig restverschijnselen. Bij grotere gezwellen is de operatie ingrijpender. Dan worden tevens lymfeklieren verwijderd (een zogenaamd 'halskliertoilet') en is meestal een uitgebreide reconstructie nodig. Daarvoor kunnen verschillende weefseltransplantaties worden toegepast. Daardoor kan de de operatie lang (8 tot 12 uur) duren. Doel is dat u na de operatie weer zo goed mogelijk kan spreken, slikken en ademhalen.

Radiotherapie en Chemo-bestraling

Radiotherapie (bestraling) kan deel uitmaken van een behandeling die gericht is op genezing. We noemen dit een 'curatieve bestraling'. Deze bestraling wordt in een aantal gevallen versterkt  door chemotherapie (een medicijnbehandeling). Dat wordt dan chemo-bestraling genoemd. Dankzij de nieuwste technieken kan bestraling heel precies worden uitgevoerd. Het omliggende, gezonde, weefsel wordt dan zoveel mogelijk ontzien.
Bestraling kan ook gericht zijn op het verlichten van uw klachten. We noemen dit een 'palliatieve bestraling'.
In een eerste gesprek zal de radiotherapeut u uitleg geven over deze behandeling.

Photodynamische therapie (PDT)

PDT is gebaseerd op de interactie tussen een lichtgevoelige stof (fotosensitizer), zuurstof en laserlicht met een specifieke golflengte. Bij deze behandeling krijgt u via een injectie de stof Foscan toegediend. Deze stof hecht vooral aan kankercellen maar maakt ook de rest van het lichaam gevoeliger voor licht.  Vier dagen na de injectie wordt de tumor belicht met een laser. Hierdoor ontstaat er in de tumor een chemische reactie, waardoor de kankercellen afsterven.
PDT kan het worden toegepast na eerdere chirurgische of radiotherapeutische behandelingen of een eerdere behandeling met PDT.

Bij het UMC Utrecht uitklapper, klik om te openen

Het behandelteam is multidisciplinair: alle specialismen die bij de zorg betrokken zijn, nemen deel. Leden zijn:

• hoofd-hals chirurgen die gespecialiseerd zijn in behandeling van kanker  (KNO-artsen en mond-/kaak-/aangezichtschirurgen
• radiotherapeut
• medisch oncoloog
• radioloog
• patholoog-anatoom
• nucleair geneeskundige
• verpleegkundig specialisten

Braunius, W.W.

KNO-arts, Hoofd-hals Oncologisch Chirurg

Bree, R. de (Remco)

KNO-arts, Hoofd-hals Oncologisch Chirurg, afdelingshoofd HHCO

Cann, E.M. Van (Ellen)

Kaakchirurg, Hoofd-hals oncologisch chirurg

Dieleman, F.J.

Kaakchirurg, Hoofd-hals oncologisch chirurg

van Es, R.J.J.

Mond-, kaak- en aangezichtschirurg, Hoofd-hals oncologisch chirurg

Klomp, F.W.J. (José)

Verpleegkundig specialist

Rijken, J.A.

KNO-arts, Hoofd-hals oncologisch chirurg

Tijink, B.M.

KNO-arts, Hoofd-hals oncologisch chirurg

Westerink-van den Brink MANP, C.F.M. (Chantal)

Verpleegkundig specialist

Wetenschappelijk onderzoek

Uw behandelend arts bepaalt in overleg met u welke onderzoeken er nodig zijn voor het stellen van de diagnose. En als er keelkanker wordt vastgesteld overlegt u samen over het behandelplan dat voor u het beste is. 

In sommige gevallen is er al onderzoek gedaan voordat u naar het UMC Utrecht Cancer Center werd doorverwezen. Indien mogelijk zullen wij dat onderzoek opvragen en gebruiken. Soms is het nodig om bepaalde onderzoeken te herhalen.

De hiernaast genoemde onderzoeken en behandelingen kunnen, maar hoeven niet toegepast te worden. Dat hangt onder andere af van uw conditie, leeftijd en het stadium van de ziekte.

• Kijkonderzoek met de endoscoop: om de keelkanker goed te kunnen zien gebruikt de arts een zogenaamde endoscoop. Dat is dunne een flexibele slang met licht en een camera. Die wordt meestal via uw neus naar de keel opgeschoven om de afwijking te bekijken. En eventueel een stukje weefsel te krijgen voor onderzoek, een zogenaamd 'biopt'.
• MRI-scan
• CT-scan
• Echografie (met eventueel aanprikken van een lymfeklier: 'cytologische punctie')
• FDG-PET-scan
• Longfoto (X-thorax)

Wat u zelf kunt doen

Als de diagnose is gesteld is het van belang dat u in een optimale conditie bent. U doorstaat de behandeling dan het beste. Daarbij gaat het om leefregels op het gebied van:

• gezond eten met voldoende groenten en fruit;
• voorkom gewichtsverlies;
• stoppen met roken;
• alcohol matigen;
• voldoende lichaamsbeweging en rust nemen.  

Vooruitzichten

Met een curatieve behandeling kan ruim 50% van de oropharynx-tumoren worden genezen. Met een curatieve behandeling duiden we behandelingen aan die worden ingezet met het doel om de kanker te genezen.

De kans op genezing is groter bij kleine tumoren en indien er weinig of geen uitzaaiingen in de lymfeklieren zijn.

Zijn er uitzaaiingen op afstand of komt kanker terug na een eerdere operatie en bestraling, dan is deze vorm van kanker meestal niet meer te genezen. Dan wordt de behandeling palliatief: gericht op behandeling van klachten en de kwaliteit van leven. U kunt hierover meer lezen op de pagina over palliatieve zorg. U bent bij ons dus nooit 'uitbehandeld'.

Emotionele gevolgen

De steun van een partner, een vriend of andere naaste is in het dagelijks leven belangrijk. Vraag hen mee bij uw bezoeken aan het ziekenhuis. Het is meestal fijn om een naaste te hebben die u kan helpen met het verwerken van de grote hoeveelheid informatie en u kan steunen tijdens de behandeling.

Op de pagina 'Hulp en ondersteuning bij kanker' leest u meer over de ondersteuning die er verder beschikbaar is, in en buiten het ziekenhuis.

Goede informatiesites

Meer betrouwbare informatie is te vinden op:

• de site van de NWHHT, de Nederlandse Werkgroep Hoofd-Hals Tumoren. De NWHHT is een werkgroep van medici en para-medici die gespecialiseerd zijn in kanker van het hoofd-halsgebied.
• de site van de patiëntenvereniging HOOFD-HALS, een actieve patiëntenorganisatie die informatie, lotgenotencontact en belangenbehartiging verzorgt.

Meer weten uitklapper, klik om te openen

Wat hoort er bij dit ziektebeeld

• Verpleegafdeling Hoofd-hals (chirurgische) oncologie (D5 oost)
• Specialisme Hoofd-hals (chirurgische) oncologie

Zorgkosten

Contact uitklapper, klik om te openen