Utrecht, 3 februari 2021 - Door hoogfrequente geluidsgolven te richten op een vernauwing – een plaque - in de slagader, wordt die laagje voor laagje afgebroken. Dat is de theorie achter de Hifu-behandeling (High Intensity Focused Ultrasound). De afgelopen periode is deze methode succesvol getest bij patiënten met een slagadervernauwing in de lies. Dit opereren zonder snijden kan voor patiënten op termijn een alternatief zijn voor een operatie of dotteren met stentplaatsing.

UMC Utrecht-vaatchirurg Stijn Hazenberg: “De Hifu-techniek komt uit de oncologie, het UMC Utrecht is daarin op 18 januari zelfs uitgeroepen tot excellence center.  Nu zijn we het eerste ziekenhuis die deze techniek voor slagadervernauwing gebruikt. Dat is nu nog experimenteel, maar de resultaten bij de eerste behandelde patiënten zijn bemoedigend. We hopen deze safety-studie binnen een jaar af te ronden. De uitgebreidere klinische studie, die daar op volgt, zal enkele jaren in beslag nemen.”

De Hifu-techniek komt uit de oncologie. Het UMC Utrecht is daarin op 18 januari 2021 zelfs uitgeroepen tot excellence center en is nu de eerste die deze techniek voor slagadervernauwing gebruikt, nu nog experimenteel. Innovaties in de behandeling van perifeer vaatlijden zijn volgens vaatchirurg Hazenberg hard nodig, met als doel de interventies nog minder invasief en efficiënter te maken. Hazenberg: “Er zijn in Nederland veel ziekenhuis- en dagopnamen voor patiënten met perifeer vaatlijden (in 2019 resp. 2998 en 1677). De  verwachting is dat  dit aantal de komende jaren verder zal stijgen, onder andere door de toename van het aantal diabeten.”

Etalagebenen
Vernauwingen in de slagaders in de benen wordt perifeer vaatlijden genoemd, maar staat ook bekend als etalagebenen. Mensen die er last hebben, kunnen bijvoorbeeld veel moeilijker lopen. “Op veel plekken in het lichaam behandelen we vaatvernauwingen door te dotteren eventueel in combinatie met het plaatsen van een stent”, legt Hazenberg uit. “Bij vernauwingen op plekken zoals  de lies – lukt dat niet. Hierbij is een invasieve (open) operatie nog steeds nodig. We klemmen de slagaders af, maken ze open, verwijderen de plaque en sluiten ze. Behalve dat dit een ingrijpende operatie is, zit er ook risico aan vast. Rond de vijftien procent van de mensen krijgt hierna een infectie. Die infecties variëren in ernst, maar kunnen ernstige gevolgen hebben tot en met amputatie en zelfs overlijden.”

Hifu: hitte door geluidsgolven
Bij een Hifu behandeling worden hoogfrequente geluidsgolven op een vernauwing in de slagader gericht (een plaque), waardoor deze laagje voor laagje wordt afgebroken. Met een echokop wordt de plaque in beeld gebracht terwijl tegelijkertijd de geluidsgolven zo gericht worden dat ze in de plaque bij elkaar komen. De hitte die dat veroorzaakt, maakt de celstructuren van de plaque kapot, waarna het lichamelijke mechanisme optreedt waarbij onder andere de witte bloedcellen de kapotte cellen opruimen. Zo wordt punt voor punt de plaque beschadigd en door het eigen immuunsysteem opgeruimd.

Verloop onderzoek
In een dierstudie is aangetoond dat de Hifu behandeling veilig is en nu loopt de first-in-human-fase. “Op dit moment doen we de safety-studie in een kleine groep patiënten”, vertelt Stijn. “We moeten eerst zeker weten of de behandeling veilig is. Na de safety-studie volgt een effectiviteitsstudie, met het doel wetenschappelijk aan te tonen dat de behandeling ook werkt. We hebben inmiddels vijf mensen succesvol op deze manier behandeld.” Als uiteindelijk wetenschappelijk is aangetoond dat de Hifu-behandeling in de lies effectief is, is behandeling van slagadervernauwing in andere delen van het lichaam de volgende stap.

Eerste ervaringen patiënten
De 78-jarige Anton Spel is één van die vijf patiënten. “Ik kreeg steeds meer pijn bij het lopen. Op een gegeven moment kon ik niet verder dan 400 meter lopen. Ik bleek een verstopt bloedvat in mijn lies te hebben. Toen de arts aan mij vroeg of ik mee wilde doen aan het onderzoek naar een nieuwe behandeling, vond ik dat prima. Van de behandeling zelf merkte ik niks. Daarna moest ik nog een paar uur in het ziekenhuis blijven, zodat ze konden controleren of alles goed was.”

Al snel na de behandeling merkte Anton dat het lopen beter ging. “Bij een operatie had het veel langer geduurd om te herstellen. Bovendien is een operatie niet zonder risico.” De pijn is nog niet helemaal weg. “Ik hou een beetje zeurende pijn, maar het wandelen gaat veel beter. Vooral als ik rustig aan doe, kan ik een aardig stuk lopen.”