Na een prostaatoperatie was Bert van Mourik incontinent voor urine. Ruim twee jaar later kreeg hij een sluitspierprothese. “Had ik het maar eerder gedaan”, zegt hij nu. “Ik heb mijn vrijheid weer terug.” 

Toen de plasklachten begonnen, was Bert van Mourik (68) uit Woerden eind vijftig. Hij plaste vaak maar weinig, en de straal was lui. Hij werkte destijds bij de politie. Op zijn tweeënzestigste stelde een uroloog van het Antoniusziekenhuis in Nieuwegein vast dat hij prostaatkanker had; de tumor drukte de urinebuis dicht. Hij had een milde vorm, Bert hoefde voorlopig nog niet geopereerd te worden. Hoewel hij regelmatig op controle ging, was hij ongerust. “Zo’n drie jaar lang dacht ik elke dag aan de tumor in mijn lijf”, vertelt hij. “Ik was bang voor uitzaaiingen. Inmiddels was ik met vervroegd pensioen. Ik besloot om in het Antonius toch een operatie te ondergaan.”

Urine-incontinent

Vaak blijft bij zo’n prostaatoperatie de aansturing van de sluitspier van de blaas in takt. Bij Bert niet; de operatie maakte hem volledig urine-incontinent. Hij kreeg fysiotherapie om de regie over de sluitspier terug te vinden, maar tevergeefs. De hele dag door sijpelde er urine uit zijn blaas. “Ik heb ruim twee jaar met grote inleggers gelopen”, vertelt hij. “Het waren afschuwelijk jaren.” Zijn uroloog verwees hem naar het UMC Utrecht voor een sluitspierprothese, ook wel sfincterprothese genoemd: een manchet om de urinebuis en een pompje dat hij via een inwendige schakelaar zelf kan bedienen. Bert heeft de prothese nu bijna een jaar. “Had ik het maar eerder gedaan”, zegt hij nu. “Ik heb mijn vrijheid weer terug.” 

Sluitspierprothese

De manchet is gevuld met een vloeistof. Om te plassen drukt de patiënt op de inwendige schakelaar die in de balzak verborgen zit (bij vrouwen wordt een sluitspierprothese zelden geplaatst). De vloeistof in de manchet wordt naar een nabijgelegen opvangballonnetje gepompt; de urinebuis gaat open en de patiënt plast. Een minuut later stroomt de vloeistof vanzelf terug in de manchet en wordt de urinebuis weer dichtgeknepen. De prothese werkt doorgaans levenslang. Soms is er nog een beetje urineverlies.

Gevolgen

Destijds sprak Bert alleen met familie en lotgenoten over zijn incontinentieprobleem. Bert: “Mijn zoon zei eens: ‘Pap, je lekt.’ Je waardigheid krijgt een knauw. Ik droeg geen dunne kakibroeken meer, maar dikke donkerblauwe spijkerbroeken die een natte plek verhullen. Als ik met mijn vrouw naar theater ging, liep ik met een rugzak vol inleggers en schone kleren. Het heeft zoveel gevolgen, ook voor de hoeveelheid vuilnis die je wekelijks aan de straat zet. Een lotgenoot heeft nog steeds het probleem. In zijn gemeente betaal je per kilo voor huisafval. Laatst kwam ik hem tegen; zijn auto volgeladen met vuilniszakken. Hij was op weg naar de gratis vuilstort. Zo deed hij dat regelmatig.” 

Taboe

Bert snapt goed dat er een taboe rust op urineverlies en incontinentieproblemen. “Je praat daar niet over”, zegt hij. Met de gevolgen van een vergrote prostaat is volgens hem goed te leven: een luie straal en wat ongewenste druppels urine. Bert: “Een typische ouwemannenkwaal. Waarschijnlijk had mijn vader het ook. Mijn moeder klaagde vaak: Je vader lekt zo vreselijk.” Volledige incontinentie is volgens Bert een heel ander verhaal. “Mijn maat wil nog geen sfincterprothese”, vertelt hij. “Ik zeg vaak tegen hem: Man, je doet jezelf te kort. Ik heb incontinentie ervaren als een enorme streep door de kwaliteit van mijn leven. Het was echt een afschuwelijke tijd.” 

Bijzondere ervaring

Bert realiseert zich als geen ander dat ouder worden, afscheid nemen is. Rond zijn veertigste kreeg hij reuma, rond zijn vijftigste moest hij om diezelfde reden zijn politiewapen inleveren. En toen kwam de prostaatoperatie, die óók impotentie inhield. “Natuurlijk”, zegt hij, “het belangrijkste is dat je geen kanker meer hebt. Maar toch is het jammer.” Dankzij de sfincterprothese voelt hij zich weer een vrij man. Bert: “Zo’n zes weken na plaatsing werd hij geactiveerd. Voor het eerst voelde ik weer aandrang en hoorde ik een straal in de toiletpot kletteren. Het was een bijzondere ervaring.”